ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୧୮।୧୨: ସଂସଦରେ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ର ଏକ ନିର୍ବାଚନ ବିଲ୍ ଆଗତ ହେବା ସମୟରେ ଭାଜପାର ୨୦ରୁ ଅଧିକ ଏମପି ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଥିଲେ। ତେବେ ଏହାକୁ ନେଇ ଦଳ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ବଡ଼ ଆକ୍ସନ ନେବାକୁ ଯାଉଛି। ପାର୍ଟି ହାଇକମାଣ୍ଡ ସେମାନଙ୍କୁ ନୋଟିସ୍ ଜାରି କରିଛନ୍ତି। ହ୍ବିପ ଜାରି କରିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ସଂସଦ ନ ଆସିଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଏବେ ଦଳ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେବାକୁ ଯାଉଛି। ପୂର୍ବରୁ ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ, ହ୍ବିପର ଉଲ୍ଲଘଂନ କଲେ ଏମପିଙ୍କ ସଦସ୍ୟତା ଚାଲିଯାଇଛି କିମ୍ବା ସେ ଏମପି ଭାବେ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷିତ ହୋଇଛନ୍ତି।
ଗତକାଲିର ତାଲିକା ଦେଖିଲେ ଦଳର ବରିଷ୍ଠ ନେତାମାନେ ସଂସଦରେ ଉପସ୍ଥିତ ନ ଥିଲେ। ସେମାନେ ହେଲେ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀ ଗିରିରାଜ ସିଂ, ଜ୍ୟୋତିରାଦିତ୍ୟ ସିନ୍ଧିଆ, ଶାନ୍ତନୁ ଠାକୁର, ଭାଗୀରଥ ଚୌଧୁରୀ, ନୀତିିନ ଗଡକରୀ, ବିଜୟ ଭାଗେଲ, ଉଦୟରାଜ ଭୋସଲେ, ଜୟନ୍ତ କୁମାର ରୟ ଇତ୍ୟାଦି।
ଏହି ଏମପିଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ସରକାରଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ କେବଳ ୨୬୯ ଭୋଟ ମିଳିଥିବାବେଳେ ବିପକ୍ଷରେ ୧୯୮ ଏମପି ଭୋଟ ଦେଇଛନ୍ତି। ଯଦି ସମସ୍ତ ଏମପି ଗୃହରେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାନ୍ତେ, ତେବେ ପ୍ରାୟ ୨୯୦ ଭୋଟ ବିଲ ସପକ୍ଷରେ ଦିଆଯାଇଥାନ୍ତା। ଲୋକ ସଭାରେ ବିତର୍କରୁ ଏହି ୧୦ ଟି ବଡ ନାମ କେଉଁଠାରେ ହଜିଯାଇଛି ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅଧିକ ସୂଚନା ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହା ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି ଯେ ହ୍ବିପ ଦିଆଯିବା ପରେ ଯଦି କୌଣସି ଏମପି କିମ୍ବା ମନ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କ ପାର୍ଟିରେ ନାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ଉପରେ କ’ଣ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିଆଯାଏ।
ବର୍ତ୍ତମାନ, ଯଦି କୌଣସି ଦଳର ସଦସ୍ୟ ଦଳର ହ୍ବିପ ପାଳନ ନକରନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କର ସଂସଦର ସଦସ୍ୟତା କିମ୍ବା ଏମପି ପଦବୀ ବିପଦରେ ପଡିପାରେ। ବିରୋଧୀ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସେହି ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷିତ କରାଯାଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଦଳର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ସଦସ୍ୟ ହ୍ବିପ ଭାଙ୍ଗି ପାର୍ଟି ଲାଇନ ବିରୋଧରେ ଭୋଟ ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ। ଏବେ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦେଖିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଯେ, ଯେଉଁମାନେ ଭାଜପା ଦ୍ୱାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ହ୍ବିପକୁ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ବରିଷ୍ଠ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ କ’ଣ ହୋଇପାରେ ତାହା ଦେଖିବାକୁ ବାକି ରହିଲା।
ଦଳବଦଳ ଆଇନକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ୧୯୮୫ ରେ ଏକ ଆଇନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ। ଏହାକୁ ସଂସଦ ପାରିତ କରିବା ପରେ ଏହାକୁ ସମ୍ବିଧାନର ଦଶମ ସୂଚୀରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ଦଳ ବଦଳେଇଲେ ଜନ ପ୍ରତିନିଧୀ ଅଯୋଗ୍ୟ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବାର ମଧ୍ୟ ନିୟମ ରହିଛି। ଏହି ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ହ୍ବିପ ଜାରି କରାଯାଇଛି। ହ୍ବିପ ଉଲ୍ଲଂଘନ କଲେ ଏମପିଙ୍କ ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଛି। ଏହି ସୁପାରିଶକୁ ଗୃହର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥାନ୍ତି।
ତେବେ ଏହି ହ୍ବିପ କନସେପ୍ଟ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସହିତ ଜଡିତ। ବ୍ରିଟେନରେ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଏହାକୁ ଫ୍ଲୋର ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ। ତେବେ ଭାରତର ସଂସଦୀୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ୩ ପ୍ରକାରର ହ୍ବିପ ରହିଛି।
-ଓ୍ବାନ ଲାଇନ ହ୍ବିପ ମାଧ୍ୟମରେ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଏମପି ଏବଂ ବିଧାନସଭାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଭୋଟ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଅନ୍ତି। ଯଦି ଦଳର କୌଣସି ନେତା ପାର୍ଟିର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଅନୁସରଣ ନ କରନ୍ତି ତେବେ ତାଙ୍କୁ ମତଦାନରୁ ଦୂରେଇ ରହିବାକୁ କୁହାଯାଏ।
-ଟୁଲାଇଡ଼ ହ୍ବିପ ପ୍ରଦାନ କରି ଦଳ ସେମାନଙ୍କର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଗୃହରେ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବାକୁ କହିପାରିବେ। ଏହି ହ୍ବିପରେ ଭୋଟ ଦେବା ବିଷୟରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ।
– ଥ୍ରୀ ଲାଇନ ହ୍ବିପ ସବୁଠାରୁ ଦୃଢ ହ୍ବିପ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏଥିରେ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ସେମାନଙ୍କର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଗୃହରେ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବାକୁ ଏବଂ ଦଳ ସପକ୍ଷରେ ଭୋଟ ଦେବାକୁ କୁହନ୍ତି। ଏହାର ଉଲ୍ଲଂଘନ ଦ୍ୱାରା ସଦସ୍ୟତା ଚାଲି ଯାଇପାରେ।
ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ଆରମ୍ଭରେ ହ୍ବିପ ଉଲ୍ଲଂଘନ ଅଭିଯୋଗରେ ୬ ଜଣ କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକଙ୍କ ସଦସ୍ୟତା ଚାଲିିଯାଇଥିଲା। କହିରଖୁଛୁ କି, ଏପ୍ରିଲରେ ହିମାଚଳ ପ୍ରଦେଶରେ ରାଜ୍ୟ ସଭା ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଦଳର ୬ ଜଣ ବିଧାୟକ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ସୁଖବିନ୍ଦର ସିଂ ସୁଖୁଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ ପଳାଇଥିଲେ।
ବିଧାୟକଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ ଏହି ସମୟରେ ଘଟିଥିଲା ଯେତେବେଳେ ବିଧାନସଭାର ବଜେଟ ଅଧିବେଶନ ଚାଲିଥିଲା। ସରକାର ଏକ ହ୍ବିପ ଜାରି କରି ଅର୍ଥ ବିଲ ପାସ କରିବାକୁ ଭୋଟ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଭୋଟରେ ୬ଜଣ କଂଗ୍ରେସ ବିଧାୟକ ଉପସ୍ଥିତ ହୋଇପାରିନଥିଲେ, ଏହା ପରେ ସେମାନଙ୍କର ସଦସ୍ୟତା ବାତିଲ କରାଯାଇଥିଲା।