ସିଂହମାନେ ପରିବେଶ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଏକ ସନ୍ତୁଳନ ରଖିଥାନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କର ସଂରକ୍ଷଣ ଜୈବ ବିବିଧତା ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ଜଙ୍ଗଲର ସୁରକ୍ଷା ଲାଗି ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ। ଅପରପକ୍ଷେ ଦ୍ରୁତ ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ଏବଂ ବେଆଇନ ଶିକାର ଯୋଗୁ ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମିବାରେ ଲାଗିଛି। ସିଂହଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସଂରକ୍ଷଣ ଲାଗି ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ ୧୦ରେ ବିଶ୍ୱ ସିଂହ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ୨୦୧୩ରେ ବିଗ୍ କ୍ୟାଟ୍ ରେସକ୍ୟୁ ପଦକ୍ଷେପର ସହ-ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଡେରେକ ଏବଂ ବେଭେରୀ ଜୋବର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହି ଦିବସ ପାଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
ବର୍ଷ ତଳେ ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଥିବାବେଳେ ଏବେ ଏଥିରେ ପ୍ରାୟ ୮୦ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି। ତେବେ ଗତ ଦୁଇ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମି ପୃଥିବୀରେ ୩୦ ହଜାରରୁ ୨୦ ହଜାର ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି। ଆଫ୍ରିକାର ୨୭ଟି ଦେଶ ଏବଂ ଏସିଆର ଭାରତରେ ସିଂହ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ୭ଟି ଦେଶରେ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ସିଂହ ରହିଛନ୍ତି। ୨୦୨୦ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ତାଞ୍ଜାନିଆରେ ୧୫ ହଜାର, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୩,୫୦୦ ଥିଲା। ଭାରତରେ ସେହି ସମୟରେ ସିଂହଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଥିଲା ୬୭୪। ଅବଶ୍ୟ ୨୦୧୫ରେ ଏଠାରେ ୫୨୩ ସିଂହ ଥିଲେ। ତେବେ ଆମ ଦେଶରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ଏସିଆଟିକ୍ ସିଂହକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ୟୁନିଅନ ଫର କନ୍ଜରଭେଶନ ଅଫ ନେଚର, ରେଡ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରିଛି। ଆମ ଦେଶରେ କେବଳ ଗୁଜରାଟର ଗିର୍ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ସିଂହ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାନ୍ତି। ତେବେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର କୁନୋ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ ଆଫ୍ରିକୀୟ ସିଂହଙ୍କୁ ରଖିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେଠାରେ ଏବେ ଚିତା ବାଘକୁ ଆଣି ରଖାଯାଇଛି। ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ, ଦେଶରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ସିଂହ ରହିଥିବାରୁ ଅନ୍ୟ କେଉଁଠି ରଖିବା ପାଇଁ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଦାବୀ କରୁଛନ୍ତି। ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ କହିବାନୁସାରେ, ଯଦି ଗିର୍ ଜଙ୍ଗଲରେ କୌଣସି କାରଣବଶତଃ ମହାମାରୀ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ସିଂହଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟେ ତେବେ ଭାରତରେ ସିଂହଙ୍କ ବଂଶ ଲୋପ ପାଇଯିବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି।
ବିଲୁପ୍ତ ବାରବାରୀ ସିଂହ
ବାରବାରୀ ସିଂହ ଏବେ ବିଲୁପ୍ତ। ଏହାକୁ ଉତ୍ତର ଆଫ୍ରିକୀୟ ସିଂହ ବା ଆଟଲାସ୍ ସିଂହ କିମ୍ବା ଇଜିପ୍ଟର ସିଂହ ବୋଲି କୁହାଯାଏ। ଏମାନେ ମର୍କୋଠାରୁ ଇଜିପ୍ଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍ତର ଆଫ୍ରିକାର ମାଘ୍ରେବ ପର୍ବତ ଏବଂ ମରୁଭୂମିରେ ବାସ କରୁଥିଲେ। ଏହି ପ୍ରଜାତି ସିଂହର ବିଲୋପର କାରଣ ଅତ୍ୟଧିକ ଶିକାର। ଏହି ସମୀକ୍ଷାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଛି ୧୯୬୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆଲଜେରିଆରେ ଏବଂ ୧୯୬୦ ମଧ୍ୟଭାଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମର୍କୋରେ ଏହି ପ୍ରଜାତି ସିଂହର ଏକ ଛୋଟ ଗୋଷ୍ଠୀ ବଞ୍ଚତ୍ଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏବେ ସେହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଲୁପ୍ତ । ୧ଲକ୍ଷ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ବାରବାରୀ ସିଂହର ଜୀବାଶ୍ମ ଇସୋରିଆର ବିଜମୋନ ଗୁମ୍ଫାରେ ମିଳିଥିଲା। ତେବେ ୨୦୧୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବାରବାରୀ ସିଂହକୁ ଏକ ଭିନ୍ନ ସିଂହ ପ୍ରଜାତି ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା। ଉତ୍ତର ଆଫ୍ରିକାର ସିଂହ ନମୁନାଗୁଡ଼ିକର ମର୍ଫୋଲୋଜିକାଲ ଏବଂ ଜେନେଟିକ୍ ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା ଯେ ବାରବାରୀ ସିଂହ ଏସିଆଟିକ୍ ସିଂହଠାରୁ ବିଶେଷ ଭିନ୍ନ ନୁହନ୍ତି।