ଭୁବନେଶ୍ୱର, ୨୬।୨(ବ୍ୟୁରୋ): ରାଜ୍ୟରେ ହାତୀ-ମଣିଷ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଦିନକୁ ଦିନ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛ। ହାତୀ ଯୋଗୁ ମଣିଷ ଜୀବନ ନଷ୍ଟ ହେଲେ କ୍ଷତିପୂରଣ ସରକାର ଦେଉଛନ୍ତି। ହେଲେ ମଣିଷ ଦ୍ବାରା ହାତୀର ମୃତ୍ୟୁ ହେଲେ କେହି ଉତ୍ତରଦାୟୀ ହେଉନାହାନ୍ତି। ହାତୀ ଶିକାର ଓ ଦାନ୍ତ ଚାଲାଣରେ ଖୋଦ୍ ବିନ ବିଭାଗର ଅଧିକାରୀ ତଥା କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସମ୍ପୃକ୍ତି ରହୁଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟରେ ଏହି ର଼୍ୟାକେଟ ସକ୍ରିୟ ରହିଛି। ତେବେ ବେଳେବେଳେ ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ଶିକାରୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯିବା ସହ ହାତୀଦାନ୍ତ ଜବତ କରାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ସମୁଦ୍ରକୁ ଶଙ୍ଖେ। ଏପଟେ କ୍ରାଇମ୍ବ୍ରାଞ୍ଚ ଏସ୍ଟିଏଫ୍ ହାତୀମୃତ୍ୟୁର ତଦନ୍ତ ଓ ଦାନ୍ତ ଜବତ କରିବାରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସଫଳତା ହାସଲ କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜବତ ଦାନ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୯୦% ନକଲି ରହୁଥିବା ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି। ବନ ବିଭାଗ ହେଉ କିମ୍ବା କ୍ରାଇମବ୍ରାଞ୍ଚ୍ ହାତୀଦାନ୍ତ ଜବତ କଲେ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଖବର ପ୍ରକାଶ ପାଇଥାଏ। ହେଲେ ଅଧିକାଂଶ ନକଲି ଜଣାପଡୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହାକୁ କାହିଁକି ସାର୍ବଜନୀନ କରାଯାଉ ନାହିଁ ବୋଲି ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛନ୍ତି।
ଭୁବନେଶ୍ବରରୁ ଗତ ୧୯ ତାରିଖରେ ୩ କେଜି ଓଜନର ଏକ ହାତୀଦାନ୍ତ ଜବତ କରାଯିବା ସହ ୨ଜଣ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା। ଭୁବନେଶ୍ବର ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ରେଞ୍ଜ ପକ୍ଷରୁ ମାମଲା ରୁଜୁ କରାଯାଇ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଦ୍ୱୟଙ୍କୁ କୋର୍ଟ ଚାଲାଣ କରାଯାଇଥିଲା। ତେବେ ସେମାନଙ୍କଠାରୁ ଜବତ ଦାନ୍ତ ନକଲି ବୋଲି ବାଙ୍ଗାଲୋରସ୍ଥିତ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଅପରାଧ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଶରଥ ବାବୁ କହିଛନ୍ତି। ଖାଲି ସେତିକି ନୁହେଁ, ୨୦୨୨ ମେ’ ୪ରେ ବଲାଙ୍ଗୀର ଜିଲାରୁ କ୍ରାଇମବ୍ରାଞ୍ଚ ଜବତ କରିଥିବା ୬ ଖଣ୍ଡ ହାତୀଦାନ୍ତ ମଧ୍ୟରୁ ୫ଟି ଏବଂ ଏପ୍ରିଲ ୨୩ରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଜିଲାରୁ ଜବତ ହୋଇଥିବା ୩ଟି ହାତୀଦାନ୍ତ ନକଲି ବୋଲି ଶରଥ ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ଶରଥ ନିଜ ଆଡୁ ଇଂଲିଶ ଖବରକାଗଜରେ ପ୍ରକାଶିତ ଖବର ପଢ଼ି ଓ ଫଟୋ ଦେଖି ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ। ତେଣୁ ସେ ଖୋର୍ଦ୍ଧା ଜିଲାର ଅବୈତନିକ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାରକ ଶୁଭେନ୍ଦୁ ମଲ୍ଲିକଙ୍କ ସହ ଯୋଗାଯୋଗ କରିଥିଲେ। ଶୁଭେନ୍ଦୁ ବଲାଙ୍ଗୀର, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଏବଂ ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ଜବତ ହୋଇଥିବା ହାତୀଦାନ୍ତର ଫଟୋ ସହ କିଛି ତଥ୍ୟ ତାଙ୍କ ପାଖକୁ ପଠାଇଥିଲେ। ଜବତ ୧୦ ଖଣ୍ଡ ଦାନ୍ତ ଭିତରେ ୯ଟି ନକଲି ବୋଲି ଶରଥ ଦୃଢ଼ ଭାବରେ କହିଛନ୍ତି।
ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ମତରେ, ଭୁବନେଶ୍ବରରୁ ଜବତ ହାତୀଦାନ୍ତରେ ଗୋଟିଏ ଫାଟ ରହିଛି, ଯାହା ହାତୀଦାନ୍ତରେ ନ ଥାଏ। ସେହିପରି ମାତ୍ର ୮ଇଞ୍ଚ ଲମ୍ବ ଓ ସାଢ଼େ ୩ଇଞ୍ଚ ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଦାନ୍ତ ୩ କେଜି ହେବ ନାହିଁ। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପଟେ ପ୍ରାୟ ୨ଇଞ୍ଚ ବ୍ୟାସ ବିଶିଷ୍ଟ ଗୋଲେଇ କରି, ତାକୁ ଖୋଦେଇ କରି କିଛି ଓଜନିଆ ଜିନିଷ ଭର୍ତ୍ତି କରି ସିଲ୍ କରାଯାଇଥିବା ପରି ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ୁଥିଲା। ହାତୀଦାନ୍ତର ଓଜନ ଅଧିକ କରିବା ଲାଗି ଏହି କାରସାଦି କରାଯାଇଛି ବୋଲି ଶୁଭେନ୍ଦୁ କହିଛନ୍ତି। ପୁଣି ହାତୀଦାନ୍ତରେ ଏଭଳି ପୋଲା ନ ଥାଏ। ଏହାକୁ କାଟି ପରୀକ୍ଷା କଲେ ଭିତରେ କ’ଣ ଭର୍ତ୍ତି କରାଯାଇଛି ତାହା ଜଣାପଡ଼ିବ। ହାତୀଦାନ୍ତ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ବଙ୍କା ଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଏଠାରେ ୮ଇଞ୍ଚ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସରଳ ରେଖାରେ ରହିବା ପ୍ରମାଣ କରୁଛି କି ତାହା ଦାନ୍ତ ନୁହେଁ; ତାହା ହାତୀର ଗୋଡ଼ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କେଉଁ ଅଂଶର ହାଡ଼ ହୋଇଥାଇପାରେ ବୋଲି ଶରଥ କହିଛନ୍ତି।
ଏ ନେଇ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ବିଶେଷଜ୍ଞ ବିଶ୍ବଜିତ ମହାନ୍ତି କହିଛନ୍ତି, ଗତବର୍ଷ ବଲାଙ୍ଗୀର ଓ ସୋନପୁରରୁ ଜବତ ୯ ହାତୀଦାନ୍ତର ଫଟୋରେ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ ଅସଲି ଭଳି ଦେଖାଯାଉଥିବା ମୁଁ ଅନୁଭବ କରିଛି। ହାତୀ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ (ସଂରକ୍ଷଣ) ଆଇନ, ୧୯୭୨ ଅନୁଯାୟୀ ତଫସିଲ-୧ ପ୍ରାଣୀ। ହାତୀର ହାଡ଼କୁ ବିକିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ ମଧ୍ୟ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ଆଇନର ଧାରା ୯ ଲାଗିବ। ସେହିପରି ହାତୀ ହାଡ଼କୁ ଦାନ୍ତ ବୋଲି ଦେଖେଇ ଯେଉଁମାନେ ବିକିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି, ସେମାନେ ଠକେଇ କରିଥା’ନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଆଇପିସିର ୪୨୦ ଦଫା ମଧ୍ୟ ଲାଗିପାରିବ।
ଅସଲି କି ନକଲି କେମିତି ଚିହ୍ନିହେବ
୨୦୨୦ରେ ସାଇଟିସ୍ ସେକ୍ରେଟାରିଏଟ୍ ଏବଂ ୱାଲର୍ଡ ୱାଇଲ୍ଡ ଫଣ୍ଡ୍ର ମିଳିତ ସହଯୋଗରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିବା ‘ଆଇଡେଣ୍ଟିଫିକେଶନ ଗାଇଡ୍ ଫର୍ ଆଇଭରି ଆଣ୍ଡ୍ ଆଇଭରି ସବ୍ଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ସ’ ପୁସ୍ତକର ୪ର୍ଥ ସଂସ୍କରଣରେ ହାତୀଦାନ୍ତ ଅସଲି କି ନକଲି ଚିହ୍ନିବା ପାଇଁ ବୁଝାଯାଇଛି। ପୋଲିସ ବା ବନ ଅଧିକାରୀମାନେ ମାଗଣାରେ ସେ ବହିକୁ ଡାଉନ୍ଲୋଡ୍ କରି ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବା ସହ କ୍ଷେତ୍ର ବିଶେଷରେ କାମରେ ଲଗାଇପାରିବେ। ଭୌତିକ, ରାସାୟନିକ ଏବଂ ଜେନେଟିକ୍ସ ପରୀକ୍ଷା ଦ୍ବାରା ହାତୀଦାନ୍ତ ଅସଲି କି ନକଲି ଜାଣିହେବ। ତେବେ ଫିଲ୍ଡରେ କାମ କଲାବେଳେ ଜେନେଟିକ୍ସ ପରୀକ୍ଷା ସମ୍ଭବପର ହୋଇ ନ ଥାଏ। ତେଣୁ ଅନ୍ୟ ୩ଟି ପଦ୍ଧତିକୁ ଅଧିକାରୀମାନେ ଆପଣାଇପାରିବେ। ଅସଲି ହାତୀଦାନ୍ତ ବା ହାତୀଦାନ୍ତରୁ ନିର୍ମିତ ସାମଗ୍ରୀ ଉପରେ ଅଲ୍ଟ୍ରା ଭାଓଲେଟ ଲାଇଟ୍ ପଡ଼ିଲେ ତାହା ଫ୍ଲୋରୋସେଣ୍ଟ ରଙ୍ଗ ବିକିରଣ କରିଥାଏ। ସେହିଭଳି ହାତୀର ହାଡ଼କୁ ଘୋରି ପାଲିସ କରି ଦାନ୍ତ ଭଳି ଆକାର ଦିଆଯାଇଥିଲେ ତାହାକୁ ଲେନ୍ସରେ ଭଲ ଭାବରେ ପରୀକ୍ଷା କଲେ ଧରାପଡ଼ିଯିବ। ହାତୀଦାନ୍ତର କ୍ରସ୍ ସେକ୍ସନ କରି ତାହାର ଫଟୋ ଉଠାଇ ସେଥିରେ ସ୍ରେଗର ଲାଇନ୍ ମପାଯାଇଥାଏ। ଯଦି ସେହି କୋଣ ୧୦୦ ଡିଗ୍ରୀରୁ ଅଧିକ ହୁଏ, ତେବେ ତାହା ହାତୀଦାନ୍ତ ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ।