ଜଣଙ୍କର ଭାଷା ଅନ୍ୟ ଜଣେ ନ ବୁଝିପାରିଲେ ଭାବର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ ସମ୍ଭବ ହୋଇ ପାରେ ନାହିଁ। ଫଳରେ ଜଣଙ୍କର ଭାବାବେଗ ଠିକ୍ ଭାବେ ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଜାଣି ପାରେନା। ଏହା ଦ୍ୱାରା ସମସ୍ୟା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ। ଏଭଳି ସ୍ଥିତି ଗୋଟିଏ ପରିବାରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଦୁଇ ଭିନ୍ନ ସମାଜ ଏବଂ ଦେଶ ଦେଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ। ଗୋଟିଏ ଦେଶର ଭାଷା ଅନ୍ୟ ପଡ଼ୋଶୀ ଦେଶ ନ ବୁଝିପାରିଲେ ସମ୍ପର୍କରେ ଦୂରତା ବଢ଼େ। ଫଳରେ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କଷ୍ଟକର ହୋଇଯାଏ। ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦୁଇ ଦେଶର ଭାଷା ବୁଝୁଥିବା ଜଣେ ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଭାବର ଆଦାନ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରେ। ଭାବ ଆଦାନ ପ୍ରଦାନରେ ଭାଷାର ଉପଯୋଗିତା ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଭାଷାକୁ ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦର ବ୍ୟବହାରକୁ ଉପଲବ୍ଧି କରି ପ୍ରତିବର୍ଷ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୩୦ରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅନୁବାଦ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ। ଏହି ଦିନ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଇଟାଲୀର ସେଣ୍ଟ ଜେରୋମେଙ୍କ ପରଲୋକ ଘଟିଥିଲା। ସେ ପ୍ରଥମେ ବାଇବେଲର ଲାଟିନ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ।
ଭାଷାଗତ ବ୍ୟବଧାନ ଦୂର ହେବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି ତାଙ୍କର ଦୃଢ଼ ମତ ଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରିବା ପୂର୍ବକ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅନୁବାଦ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଉଛି।
ଏହି ଦିନ ଜାତିସଂଘ ପକ୍ଷରୁ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନୁବାଦ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଆୟୋଜନ କରାଯାଉଛି।
ବିଶ୍ୱ ଅନୁବାଦ ଦିବସ ପାଳନ ପାଇଁ ୨୦୧୭ ମେ’ ୨୪ରେ ଜାତିସଂଘ ମହାସଭାରେ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା। ୨୦୧୮ଠାରୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅନୁବାଦ ଦିବସ ପାଳନ କରାଯାଉଛି। ୧୯୪୬ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦରେ ପ୍ରକାଶିତ ପରମହଂସ ଯୋଗାନନ୍ଦଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଲିଖିତ ‘ଅଟୋବାଇଓଗ୍ରାଫି ଅଫ ଏ ଯୋଗୀ’ ପୃଥିବୀର ୫୦ଟିରୁ ଅଧିକ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ ହୋଇ ପାରିଛି। ପୋଲାଣ୍ଡର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗାଳ୍ପିକ ଆଇଜାକ ବାସେଭିସ ସିଙ୍ଗର ତାଙ୍କ କାଳଜୟୀ କାହାଣୀ ଏବଂ ଉପନ୍ୟାସ ତାଙ୍କ ମାତୃଭାଷା ୟିଡିସରେ ଲେଖୁଥିଲେ ।
ଏହି ଭାଷାଟି ଅତ୍ୟନ୍ତ କମ ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଭାଷା ଥିଲା। ପରେ ତାଙ୍କ ପୁସ୍ତକର ଇଂଲିଶ ଅନୁବାଦ ତାଙ୍କୁ ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ କରିଥିଲା। ସାହିତ୍ୟରେ ଏହା ନୋବେଲ ପୁରସ୍କାର ହାସଲ କରିଥିଲା।
ଲେଖକ ପାଉଲୋ କୋଏଲହୋଙ୍କ ରଚିତ ପୁସ୍ତକ ‘ଆଲକେମିଷ୍ଟ’ ୮୦ଟି ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ ହୋଇ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇ ପାରିଛି। କରିଛି। ବେଲଜିୟମର ଟିନ୍ଟିନ କମିକ୍ସ ୯୩ଟି ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ ହୋଇ ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ପିଲାମାନଙ୍କର ଅତି ପ୍ରିୟ ହୋଇପାରିଛି। ଲିୱିସ କାରୋଲଙ୍କ ଲିଖିତ ଇଂଲିଶ ପୁସ୍ତକ ଏଲିସସ ଆଡଭେନ୍ଚର୍ସ ଇନ ୱଣ୍ଡରଲାଣ୍ଡ’ ୧୭୫ଟି ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ ହୋଇଛି। ଅନୁବାଦ ଯୋଗୁ ଅନେକ ପୁସ୍ତକ ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇ ପାରିଛି।
ଆମ ଓଡିଆ ଭାଷାର ଭକ୍ତ କବି ଅତିବଡୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ହେଉଛନ୍ତି ଅନୁବାଦର ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଉଦାହରଣ। ତାଙ୍କ ମା’ ବ୍ୟାସଦେବଙ୍କ ରଚିତ ମୂଳ ସଂସ୍କୃତ ଭାଗବତ ବୁଝିପାରିଲେ ନାହିଁ ବୋଲି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସ ତାକୁ ଓ ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଆମ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରାଣପିଣ୍ଡ ହୋଇ ପାରିଛି। ଗାଁ ଗାଁରେ ଭାଗବତ ଟୁଙ୍ଗୀ ଭାଗବତକୁ ଏକ ନୂତନ ପରିଚୟ ଦେଇ ପାରିଛି। ସେହିପରି ବ୍ୟାସକବି ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପ ଓ ଉପନ୍ୟାସର ଇଂଲିଶ ଅନୁବାଦ କରିି ପୃଥିବୀରେ ପରିଚିତ ହେବା ସହିତ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇ ପାରିଛନ୍ତି।