ଢେଙ୍କାନାଳ ଅଫିସ, ୨୩।୬ – ହାତୀ ପାଇଁ ସାରା ଦେଶରେ ନଁା କରିଛି ଢେଙ୍କାନାଳ। ରାଜ୍ୟରେ ସାତକୋଶିଆ ପରେ ହାତୀସଂଖ୍ୟାରେ ଜିଲାକୁ ମିଳିଛି ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନ। ଅନ୍ୟପଟେ ଜିଲାର ସଂରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲ ତଳି ଅଞ୍ଚଳରେ ହାତୀ-ମଣିଷ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ଅହରହ ସଂଘର୍ଷ ପାଇଁ ଅପବାଦ ମଧ୍ୟ କମ୍ ନୁହେଁ। ଖାସ୍ କରି ଟ୍ରେନ୍ ଧକ୍କା, ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଆଘାତରେ ହାତୀମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟା ଏବେ ବନ ବିଭାଗ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ପାଲଟିଛି। ଏହାକୁ ରୋକିବାକୁ ବନ ବିଭାଗ ଆକ୍ସନ ମୁଡ୍ରେ। ଏଣିକି ହାତୀ ଚଳପ୍ରଚଳ କରୁଥିବା ରେଳଧାରଣା ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳର ଡ୍ରୋନ୍ ସ୍କାନରରେ ରହିବ। ସେହିପରି ହାତୀ ଯାତାୟତ ପାଇଁ ରେଲ୍ଓ୍ବେ ଟ୍ରାକ୍ ଭୂତଳ ରାସ୍ତା (ଅଣ୍ଡରପାସ୍) ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ହୋଇଛି।
ଢେଙ୍କାନାଳ ସଦର ରେଞ୍ଜ୍ ଅଧୀନ ପଶାସିଂହ-କାଉଁରିଆପାଳ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ରେଳଧାରଣା ପାର ହେଉଥିବା ବେଳେ ଚଳିତ ୨୦ ତାରିଖରେ ମାଲବାହୀ ଟ୍ରେନ୍ ଧକ୍କାରେ ଏକ ମାଈ ହାତୀର ଜୀବନ ଯାଇଥିଲା। ଏଥିପାଇଁ ନିଜ ମୁଣ୍ଡକୁ ଦୋଷ ନେଇଥିଲା ବନ ବିଭାଗ। ଖୋର୍ଦ୍ଧାସ୍ଥିତ ପୂର୍ବତଟ ରେଲଓ୍ବେ ଡିଭିଜନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟକୁ କସନ ନୋଟିସ୍ ପଠାଯାଇ ନ ଥିବାରୁ ରେଳ ଧାରଣା ନିକଟରେ ଥିବା ହାତୀପଲ ସମ୍ପର୍କରେ ଡ୍ରାଇଭର ସୂଚନା ପାଇ ପାରି ନ ଥିଲେ। ଟ୍ରେନ୍ ବେଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଇ ନ ଥିଲା। ଫଳରେ ଟ୍ରେନ୍ ସହ ପିଟି ହୋଇ ଉକ୍ତ ମାଈ ହାତୀ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲା। ଗତ ୬ମାସ ମଧ୍ୟରେ ରେଳ ଦୁର୍ଘଟଣାରେ ୨ହାତୀଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ବନ ବିଭାଗର ଚେତା ପଶିଛି।
ବିଶେଷ କରି ସଦର ରେଞ୍ଜ ଗଦାଶିଳାଠାରୁ ମେରାମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ୟରେ ୭୦ରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ହାତୀ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଚଳପ୍ରଚଳ କରୁଛନ୍ତି। ଉକ୍ତ ବ୍ୟସ୍ତବହୁଳ ରେଳପଥରେ ଢେଙ୍କାନାଳ-ତାଳଚେର, ଅନୁଗୋଳ-ସମ୍ବଲପୁରକୁ ବହୁସଂଖ୍ୟାରେ ମାଲ୍ଗାଡି, ଯାତ୍ରୀବାହୀ ଟ୍ରେନ୍ ଯାତାୟାତ କରୁଛନ୍ତି। ଉକ୍ତ ରେଳଲାଇନ୍ ହାତୀଙ୍କ ପାଇଁ ମରଣଯନ୍ତା ପାଲଟିଛି। ସମ୍ପୃକ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ହାତୀଙ୍କ ଗତିବିଧି ଉପରେ ନଜର ରଖିବାକୁ ୨ଟି ଡ୍ରୋନ୍ କ୍ୟାମେରା ବ୍ୟବହାର କରାଯିବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯିବ। ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ ଗଦାଶିଳା ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ମେରାମଣ୍ଡଳୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ମୁତୟନ ହେବ। ଡ୍ରୋନ୍ କ୍ୟାମେରାରେ ହାତୀପଲ ଗତିବିଧିକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ତଦନୁଯାୟୀ ରେଲଓ୍ବେ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଯିବ। ସେହିପରି ଗଦାଶିଳା-ମେରାମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ୟରେ ହାତୀପଲ ପାର ହେଉଥିବା ରେଳଧାରଣା ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଣ୍ଡରପାସ୍ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ରେଲଓ୍ବେ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯିବ। ଏଥି ଲାଗି ସର୍ଭେ କରାଯିବ ବୋଲି ବନ ବିଭାଗ ପକ୍ଷରୁ ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଛି।
ସୂଚନାଯୋଗ୍ୟ, ସଦାଶିବପୁର ରେଳ ଷ୍ଟେଶନ ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ହାତୀପଲକୁ ରେଳଧାରଣାରୁ ଦୂରେଇ ରଖିବାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥିବା ‘ହନି ବି ସାଉଣ୍ଡ୍ ପାଇଲଟ୍ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ’ (କୃତ୍ରିମ ଉପାୟରେ ମହୁମାଛି ଭଳି ଶବ୍ଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବା) ଫେଲ୍ ମାରିଛି। ସଦର ରେଞ୍ଜରେ ହାତୀଙ୍କ ସମାଗମ ବନ ବିଭାଗର ନିଦ ହଜାଇଦେଇଛି। ଏହାପରେ ଉଭୟ ହାତୀ ଏବଂ ମଣିଷଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଲାଗି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି କସରତ।
ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଡିଏଫ୍ଓ ସୁଦର୍ଶନ ପାତ୍ର କୁହନ୍ତି, ସଦର, ହିନ୍ଦୋଳ, ମହାବିରୋଡ ଓ କାମାକ୍ଷାନଗର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳ ରେଞ୍ଜ୍ରେ ହାତୀ-ମଣିଷ ସଂଘର୍ଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଛି। ଏହା ବନ ବିଭାଗ ପାଇଁ ଚିନ୍ତାର କାରଣ ହୋଇଛି। ସଦର ରେଞ୍ଜ୍ ଗଦାଶିଳାରୁ ମେରାମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ହାତୀପଲ ରେଳ ଧାରଣା ପାର ହେଉଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ଗତିବଧି ଉପରେ ନଜର ରଖିବାକୁ ଡ୍ରୋନ୍ କ୍ୟାମେରା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ରେଳଧାରଣା ତଳେ ଅଣ୍ଡରପାସ୍ ରାସ୍ତା ନିର୍ମାଣ କରିବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯିବ ବୋଲି ସେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି।
